tereftalik asit ne demek?

Tereftalik asit C₆H₄(CO₂H)₂ formülüne sahip organik bileşiktir. Bu beyaz renkli kimyasal günlük hayatta pet plastiği ile karşılaşılan bir kimyasaldır.

İsimi turpentin oluşturan bir bitki olan menengiç ağacının bilimsel adı "Pistacia terebinthus" ve ftalik asitten gelmektedir.

Tarihçe

Tereftalik asit ilk olarak turpentinden fransız kimyager Amédée Cailliot (1805–1884) tarafından 1846 yılında izole edilmiştir.¹ 2. Dünya Savaşından sonra tereftalik asit ekonomik öneme sahip olmuştur. Tereftalik asit seyreltilmiş nitrik asit ile p-ksilen'nin oksidasyonu ile elde edilmektedir.²

Kullanım Alanları

Neredeyse dünyanın tüm tereftalik asit ve dimetil tereftalat kaynakları polietilen tereftalat (PET) üretimi için kullanılmaktadır ancak plastik dışında bazı kullanım alanlarıda bulunmaktadır. Tereftalik asidin 1970 yılında 1.5 milyon ton civarı üretilmiştir. 2006 yılında saflaştırılmış tereftalik asit talebi 30 milyonun üzerine çıkmıştır. PET dışında Polibutilen tereftalat gibi özel polimerlerin üretimi içinde kullanılır.³

Diğer kullanımları

• Tereftalik asit boyalarda taşıyıcı madde olarak kullanılmaktadır.
• Tereftalik asit plastikleştirici üretiminde kullanılmaktadır. Örneğin dioktil tereftalat gibi kimyasallar plastiklerin kırılgan olmasını önlemek için eklenmektedir.
• Bazı ilaçların üretiminde ana hammade olarak kullanılmaktadır.
• Bazı sis bombalarında doldurucu madde olarak kullanılmaktadır özellikle M83 ve M90 sis bombalarında kullanılmıştır bu bombalar yakıldığında insan görüşünü ve yakın kızılötesi görüşü engellemektedir.

Kaynakça

Orijinal kaynak: tereftalik asit. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.

Footnotes

1. Terephthalic acid is named on p. 29: "Je désignerai le premier de ces acides, celui qui est insoluble, sous le nom d*'acide téréphtalique*." (I will designate the first of these acids, which is insoluble, by the name of terephthalic acid.) ↩

2. ↩
3. ↩